Prawo przewozowe – przedawnienie

Przedawnienia w prawie przewozowym

Ogólne regulacje dotyczące przedawnienia roszczeń w prawie polskim zostały zawarte w art. 117-125 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nimi – co do zasady, przedawnieniu ulegają wszelkie roszczenia majątkowe. W przypadku wystąpienia z roszczeniem, które uległo przedawnieniu, ten przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego spełnienia poprzez podniesienie zarzutu przedawnienia.

W odniesieniu do przedawnienia roszczeń w przewozach krajowych – w Kodeksie cywilnym ustawodawca przewidział roczny okres przedawnienia roszczeń z umowy przewozu. Roczny okres przedawnienia przewiduje również ustawa Prawo Przewozowe w art. 77. Dodatkowo, w prawie przewozowym znajdują się dwa wyjątki od rocznego terminu przedawnienia tj. art. 77 ust. 2

„Roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie, która nie spowodowała ubytku lub uszkodzenia przesyłki, przedawniają się z upływem 2 miesięcy od dnia wydania przesyłki.” oraz art. 78 ust. 1.

„Roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom (art. 5 i 6) przedawniają się z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.”

Rozpoczęcie biegu przedawnienia

Ustawa prawo przewozowe w art. 77 ust. 3 precyzuje termin rozpoczęcia biegu przedawnienia w odniesieniu do przewozów krajowych i tak na przykład: Przedawnienie biegnie dla roszczeń z tytułu:

• utraty przesyłki – od dnia
• w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą
• ubytku
• uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu – od dnia wydania przesyłki

Obrazuje to, iż w zależności od podstawy roszczenia, powstają w rzeczywistości różne terminy, w trakcie których można skutecznie dochodzić przysługujących roszczeń.

Dla podmiotów działających na polu międzynarodowych przewozów towarów, najważniejszym aktem regulującym prawa i obowiązki przewoźnika jest Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) z dnia 19 maja 1956 r. Stosuje się ją bowiem w sytuacji, kiedy umowa dotyczy zarobkowego przewozu towarów, a miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsce dostawy znajdują się w dwóch różnych krajach, niezależnie od miejsca zamieszkania i przynależności państwowej stron umowy.

Przedawnienie w konwencji CMR

W sprawach uregulowanych niniejszą Konwencją nie stosuje się unormowań wewnętrznych w tym polskich, jak np. ww. ustawa prawo przewozowe. Należy zwrócić uwagę, iż umowy przewozu zawierane przez polskich przewoźników, to właśnie w głównej mierze umowy realizowane poza granicami kraju.

W kwestii dotyczącej przedawnienia przepisy konwencji CMR różnią się znacznie od tych polskich. Jedną z najistotniejszych różnic jest skutek jaki przedawnienie wywiera na samo roszczenie. Z chwilą przedawnienia roszczenie takie przestaje istnieć. Zgodnie z art. 32 ust. 4

„Roszczenie przedawnione nie może być więcej podnoszone, nawet w postaci wzajemnego powództwa lub zarzutu.”

Okoliczność ta powinna być brana pod uwagę przez sąd z urzędu, a nie dopiero na zarzut strony pozwanej, jak to ma miejsce w prawie polskim.

Termin przedawnienia

Sam termin przedawnienia jest tożsamy – wynosi jeden rok, jednakże w przypadku złego zamiaru lub niedbalstwa termin ten zostaje wydłużony do 3 lat (art. 32 ust. 1 CMR). Podobnie jak w prawie przewozowym, w konwencji CMR także znajdują się informacje, na temat tego od kiedy należy liczyć bieg przedawnienia. Postanowienia art. 32 ust. 1 konwencji CMR określają moment początkowy biegu terminu przedawnienia.

W odniesieniu do częściowego zaginięcia, uszkodzenia lub opóźnienia dostawy przedawnienie biegnie od dnia wydania przesyłki. W przypadku całkowitego zaginięcia przesyłki, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się począwszy od trzydziestego dnia po upływie umówionego terminu dostawy, albo, jeżeli termin nie był umówiony, począwszy od sześćdziesiątego dnia po przyjęciu towaru przez przewoźnika. We wszystkich innych przypadkach momentem rozpoczęcia biegu terminu przedawnienia jest upływ trzymiesięcznego terminu od dnia zawarcia umowy przewozu.

Wydłużenie biegu przedawnienia

Istotną kwestią jest możliwość wydłużenia biegu przedawnienia poprzez jego zawieszenie. Z uwagi na to, że do terminu przedawnienia nie wliczamy okresu zawieszenia, termin przedawnienia przesuwa się o okres zawieszenia. W interesie osoby, której przysługuje roszczenie z tytułu umowy przewozu, jest więc podjęcie czynności, które w świetle Konwencji CMR zawieszą jego bieg.

Czynnością taką jest np. zgłoszenie pisemnej reklamacji. Sama Konwencja CMR nie definiuje pojęcia „reklamacja”, natomiast zgodnie z judykaturą prawa decyduje treść pisma, z którego w sposób niebudzący wątpliwości powinien wynikać tytuł dochodzonego roszczenia. Zgodnie z tym skierowanie wezwania do zapłaty można traktować jako spełniające wymóg zgłoszenia reklamacji.

Reklamacja zawiesza przedawnienie do dnia, w którym przewoźnik na piśmie odrzuci reklamację i zwróci załączone do niej dokumenty.

Zawieszenie biegu przedawnienia

Zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do chwili wystąpienia zdarzeń i może trwać bezterminowo, jeżeli przewoźnik nie ustosunkuje się do reklamacji. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, iż istotną kwestią uregulowaną w Konwencji CMR odmiennie od ustawy prawo przewozowe jest fakt, że dla dochodzenia roszczenia przed sądem nie jest konieczne wyczerpanie przedsądowego trybu reklamacyjnego.

Reasumując, występuje wiele różnic odnośnie instytucji przedawnienia pomiędzy regulacjami krajowymi, a konwencją CMR – od sposobu liczenia poszczególnych terminów przedawnienia, poprzez skutek jaki wywiera przedawnienie na samo roszczenie. Ze względu na względnie krótki okres przedawnienia roszczeń, jakie mogą pojawić się na tle wykonywania umowy przewozu, warto znać terminy przedawnienia i sposób ich liczenia, aby nie przeoczyć momentu, w którym roszczenie może być jeszcze skutecznie dochodzone.

Zapraszamy do kontaktu: